Türkiye’deki Maruziyet Limitleri
Frekans Bandı
(MHz) |
E-Elektrik alan Şiddeti (V/m) |
H- Manyetik alan Şiddeti (A/m) |
B- Manyetik Akı Yoğunluğu (μT) |
Eşdeğer Düzlem Dalga Güç Yoğunluğu
(W/m2) |
Tek cihaz |
Ortam |
Tek cihaz |
Ortam |
Tek cihaz |
Ortam |
Tek cihaz |
Ortam |
0.01-0.15 |
22 |
87 |
1.3 |
5 |
1.5 |
6.25 |
- |
- W/m2 |
0.15-1 |
22 |
87 |
0.18/f |
0.73/f |
0.23/f |
0.92/f |
- |
- |
1-10 |
22/f1/2 |
87/f1/2 |
0.18/f |
0.73/f |
0.23/f |
0.92/f |
- |
- |
10-400 |
7 |
28 |
0.02 |
0.073 |
0.023 |
0.092 |
0.125 |
2 |
400-2000 |
0.341 f1/2 |
0.375 f1/2 |
0.0009 f1/2 |
0.0037 f1/2 |
0.001 f1/2 |
0.0046 f1/2 |
f/3200 |
f/200 |
2000-60000 |
15 |
61 |
0.04 |
0.16 |
0.05 |
0.2 |
0.625 |
10 |
Çizelge-4:
21 Nisan 2011 Perşembe, Resmî Gazete Sayı : 27912,
Elektronik Haberleşme Cihazlarindan Kaynaklanan Elektromanyetik Alan
Şiddetinin Uluslararasi Standartlara Göre Maruziyet Limit
Değerlerinin Belirlenmesi, Kontrolü Ve Denetimi Hakkinda Yönetmelik
Alçak Frekans
ile İlgili Yasal Düzenlemeler ve Sınır Değerler
Modern
yasantımızın vazgeçilmez bir parçası olan elektrik enerjisi, her
dogal olayda oldugu gibi çevresindeki canlı ve cansızları olumlu ve
olumsuz olarak etkilemektedir. Elektriksel olayların olumsuz
etkilerini azaltmak için; WHO (DSÖ, Dünya Saglık Örgütü), ICNIRP ve
IEEE gibi birçok uluslar arası kuruluslar tavsiye ve öneriler
sunmaktadırlar.
Uluslararası Maruziyet Limitleri
ICNIRP
Kılavuzunda Elektrik ve Manyetik Alanların mesleki ve halk için
referans degerleri verilmistir.Çizelge 5 de 50 Hz ve 60 Hz için
Elektrik ve Manyetik Alanların mesleki ve halk için referans
degerleri verilmistir.
Frekans Bölgesi |
Elektrik Alan
Şiddeti, E (V/m) |
Manyetik Alan Şiddeti, H(A/m) |
Manyetik akı yoğunluğu, B (µT) |
1. Zaman değişimli Elektrik ve Manyetik
Alanların halk için referans değerleri (rms) |
0,025-0,8 (kHz) |
250/f |
4/f |
5/f |
50 Hz
(Yüksek gerilim hatları, Trafolar ve Güç
Üniteleri) |
5000 V/m |
80 A/m |
100 |
60 Hz |
4166,66 |
66,66 |
83,33 |
2. Zaman değişimli Elektrik ve Manyetik
Alanların mesleki referans değerleri (rms) |
0.025–0.82 (kHz) |
500/f |
20/f |
25/f |
50 Hz
(Yüksek gerilim hatları, Trafolar ve Güç
Üniteleri) |
10000 V/m |
400 A/m |
500 |
60 Hz |
8333,33 |
333,33 |
416,66 |
Çizelge-5:
T. ICNRP Tarafından Belirlenen Elektrik ve Manyetik
Alanların 50 Hz ve 60 Hz için mesleki ve halk için referans
degerleri 1
µT=1000nT
MANYETIK ALAN :
WHO (Dünya
Sağlık Örgütü)’nün manyetik alan ile ilgili sınır değeri 300-400 nT
‘dır. Üzeri değerleri kanserojen etkisi olabilir olarak
tanımlamaktadırlar.
Amerika US-Congress/EPA (US Environmental Protection Agency) limit
değer olarak 200 nT’yı belirlemiştir.
ELEKTRIK ALANI :
Amerika US-Congress/EPA (US Environmental Protection Agency) limit
değer olarak 10 V/m’yı belirlemiştir.
Farklı
Ülkelerde Kullanılan Güncel EMF Maruziyet Sınırları
-
ICNIRP sınır değerlerini kendi sınır değerleri olarak kullanan
Ülkeler :
Hirvatistan, Estonya ,Çekoslovakya, Finlandiya, Fransa, İrlanda,
Malta, Portekiz, Singapur, Güney Afrika, Güney Kore, Tayvan,
İngiltere
-
ICNIRP kılavuzlarının öncekilerden birini esas alan ve
dolayısıyla ICNIRP değerleri ile kendi sınır değerleri benzer
olan Ülkeler:
Bulgaristan, Almanya, Macaristan
-
10000-100000
nT :
Çin, Polonya
-
1000-10000
nT:
İtalya, Slovenya
-
1000
nT :
İsviçre, Hollanda
-
Sınır değerleri Tedbir Politikaları (Yaklaşımları) ile verilen
Ülkeler:
Avustralya, Danimarka, Lüksembourg, İsveç, USA
Maruziyet sınırları için özel uygulamaları olan Ülkeler ve sınır
degerleri aşağıda verilmiştir.
İsviçre
Bilindigi kadarı ile; İsviçre, İtalya ile birlikte dünyada güç
frekanslarında Çocukluk dönemi kanserine öneeli tedbir esasına
dayanan yaklasımlı, Ulusal limitleri gerçeklestiren bir
ülkedir. Bu limitler Kasım 1999 yönetmeligi ile
gerçeklestirilmiştir, 01.02.2001 de yürürlüge girmiştir, mevcut ve
sınırdan yuksek olan tesislere bu kosulları gerçeklestirmek için üç
yıl verilmiştir. Bir çok diger ülkede oldugu gibi İsviçrede de
elektrik alanı için temel limit 5000 V/m dir. Bunlara ek
olarak; yalnızca “duyarlı konumlar” için (binalarda uzun süre
düzenli kullanılan odalar, çocukların oyun alanları, v.s ) havai
hatlar ve 1 kV dan büyük gerimli yeraltı kabloları, trafo merkezleri
ve demiryolları için manyetik alan limiti 1
μT(1000nT) dır.
Avustralya
Avustralyan maruziyet kılavuzu (gecici olarak tanımlanmıstır) Ulasal
Saglık ve Tibbi Arastırma Konseyi tarafından belirlenmistir. Bu
kılavuz diger ülkelerdeki kılavuzlara benzerdir. Halk için sınır
degerleri aşağıdaki gibi belirlenmiştir.
Elektrik Alanı:
5000 V/m günde 24 saat maruziyet için, günde birkaç saat için 10000
V/m olabilir, günde birkaç dakika için bu sınır asılabilir.
Manyetik Alan:
100 μT günde 24 saat maruziyet için, günde birkaç saat için 1000 μT
olabir, günde birkaç dakika için bu sınır asılabilir.
İtalya
Ulusal
İtalyan EMF sınırları Agustos 2003 tarihli Basbakanlık kararnamesi
ile düzenlenmistir. Manyetik Alan genel limiti
10000nT'dır.Buna ek olarak Manyetik Alan için yalnız havai hatlarda
uygulanacak olan ilave iki deger daha vardır. Günde 4 saatten fazla
olusan maruziyete uygulanan deger Hedef deger: 3000nT bu yalnız yeni
hatlara ve evlere uygulanır. Bu sınır degerleri; Ana Okulu, Okul,
Hastane, Evler ve Halkın günde 4 saatden fazla zaman geçirdigi
yerlerin yakınındaki yeni tesislerde ise 200 nT dır. Kararnamedeki
Halk maruziyet sınırları Elektrik Alanı için 5000V/m’dir. Bu
sınır degerleri; Ana Okulu, Okul, Hastane, Evler ve Halkın günde 4
saatden fazla zaman geçirdigi yerlerin yakınındaki, yeni tesislerde
Elektrik alanı için 500 V/m ‘dir. Yeni tesisleşme ancak bu
sınırlar çerçevesinde gerçekleşmektedir.
Hollanda
Kasım
2005 de, Hollanda hükümeti yerel yönetimlere sunduğu tebligde güç
hatlarının “400 nT” uzeri olan bölgelerin içinde yeni evlerin
yapılmasına izin vermeyecegini belirti. Bu kural uygulamada sadece
yeni yapılan evlerde talep edilmektedir.
Türkiye’deki Maruziyet Limitleri
Türkiye’de bu konuda başarıyla çalışmalar yapan
Gazi Üniversitesi Non İyonizan Radyasyondan Korunma Merkezi (GNRK)
tarafından sağlık / biyolojik etkiler için kabul edilen eşik değer
3mG (300nT)’dır.
24.07.2010 Tarihli resmi gazetede yayınlanan Çevre ve
Orman Bakanlığının yönetmeliğine göre;
MANYETIK ALAN :
Türkiyede Bu değerler 50 Hz (Yüksek gerilim hatları, Trafolar ve
Güç Üniteleri) için belirlenen Manyetik akı yoğunluğu limit değeri
200000nT’dır.
ELEKTRIK ALANI :
Türkiyede Bu değerler 50 Hz (Yüksek gerilim hatları, Trafolar ve
Güç Üniteleri) için belirlenen Manyetik akı yoğunluğu limit değeri
5000 V/m’dır.
STANDARTLAR
VE SINIR
DEĞERLER
1. GSM baz
istasyonlarının
kuruluşlarına
yönelik
standartlar
var mıdır?
Avrupa
ülkelerinde
GSM baz
istasyonlarının
kuruluşlarına
yönelik
standartlar,ETSI
(European
Telecommunication
Standardization
Institute),
Amerika
Birleşik
Devletleri’nde
FCC (Federal
Communication
Commission)
tarafından
belirlenmektedir.
2.
Elektromanyetik
alanların
insan
sağlığına
etkileri
konusunda
oluşturulmuş
uluslararası
standartlar
ve sınır
değerler var
mıdır?
Elektromanyetik
alanların
insan
sağlığına
etkileri
konusunda
birçok
ülkede
oluşturulan
standart ve
sınır
değerlerin
yanı sıra
uluslararası
standartlar
ve sınır
değerler de
vardır.
Uluslararası
alanda
CNIRP
(International
Commission
on
Non-Ionizing
Radiation
Protection –
Uluslararası
İyonlaştırıcı
Olmayan
Radyasyondan
Korunma
Komitesi)
tarafından
belirlenen
sınır
değerler
birçok
Avrupa
ülkesinde ve
dünyanın
farklı
ülkelerinde
en yaygın
kabul gören
değerler
arasındadır.
ICNIRP,
Dünya Sağlık
Örgütü (WHO)
ve Dünya
Çalışma
Örgütü (ILO)
tarafından
resmen
tanınan
bağımsız bir
araştırma
kuruluşudur.
ICNIRP
Kılavuzu'nda
(ICNIRP
Guidelines)
yer alan
çalışmalar
ünversiteler
ve araştırma
kuruluşları
ile
işbirliği
yapılarak,
çok sayıda
mühendis,
biyolog,
fizikçi,
epidemiyolojist
ve ilgili
başka bilim
adamlarından
oluşan
disiplinlerarası
bir ekip
tarafından
yürütülmüştür.
Amerika
Birleşik
Devletleri'nde
bu sınır
değerler FCC
(Federal
Communications
Commission –
Federal
Komünikasyon
Komisyonu)
tarafından
belirlenmekte
ve bu sınır
değerlerin
belirlenmesinde
IEEE
(Institute
of
Electrical
and
Electronics
Engineers –
Elektrik ve
Elektronik
Mühendisleri
Enstitüsü)
ve ANSI
(American
National
Standarts
Institute –
Amerikan
Ulusal
Standartlar
Enstitüsü)
tarafından
oluşturulan
standart
değerler
temel olarak
alınmaktadır.
IEEE/ANSI
standartları
da sınır
değerlerin
belirlenmesinde
yaygın
olarak kabul
gören ve
temel alınan
değerlerdir.
Elektromanyetik
alanların
insan
sağlığına
etkileri
konusunda
oluşturulmuş
sınır
değerler
frekansa
göre
değişiklik
gösterir.
Örneğin baz
istasyonlarının
çalışma
frekanslarını
içine alan
400-2000 MHz
frekans
bandında
genel yaşam
alanları
için ICNIRP
Kılavuzu’nda
yer alan
sınır
değerler
elektrik
alan şiddeti
için 1,375f1/2
V/m (f
=
frekans
(MHz));
manyetik
alan şiddeti
için 0,0037f1/2
A/m ve
elektromanyetik
güç
yoğunluğu
için f/200
W/m2
ifadeleriyle
verilmiştir.
Bu
ifadelerle
verilen
sınır
değerler
altı
dakikalık
ölçüm
sonucunda
elde
edilecek
ortalama
değerler
içindir.
Bunun
yanında IEEE
ve FCC
standartlarında
yer alan güç
yoğunluğu
üst sınırı
300-1500 MHz
frekans
aralığında
f/150
W/m2,
1500-100.000
MHz frekans
aralığında
10,0 W/m2
olarak
verilmiş
olup, bu
ifadelerle
verilen
sınır
değerler
otuz
dakikalık
ölçüm
sonucunda
elde
edilecek
ortalama
değerler
içindir.
Buna göre
genel yaşam
alanlarında,
GSM900 ve
DCS1800
sistemleri
için
kontrolsüz
etkilenme
için sınır
değerler
Tablo 1’de
verilmiştir
Tablo 1.
Kontrolsüz
etkilenme
için sınır
değerler
900 MHz için
sınır
değerler
ICNIRP
IEEE/FCC
Elektrik
Alan Şiddeti
41,25 V/m -
Manyetik
Alan Şiddeti
0,111 A/m -
Güç
Yoğunluğu
4,5 W/m2 6,0
W/m2
1800 MHz
için sınır
değerler
ICNIRP
IEEE/FCC
Elektrik
Alan Şiddeti
58,33 V/m -
Manyetik
Alan Şiddeti
0,157 A/m -
Güç
Yoğunluğu
9,0 W/m2
10,0 W/m2
Yukarıda
verilen
sınır
değerlerin
dışında;
İngiltere'de
sınır
değerler:
900 MHz’te
5,7 W/m2
(46,4
V/m) ve 1800
MHz’te
10,0 W/m2
(61,4
V/m)'dir.
İsviçre,
genel olarak
ICNIRP
standardını
kabul
etmekle
birlikte tek
bir baz
istasyonu
anteni için
sınır değeri
900 MHz’te
0,042
W/m2
(4,0 V/m) ve
1800 MHz’te
0,095
W/m2
(6,0 V/m)
olarak
belirlemiştir.
İtalya,
günde 4
saatin
altında
maruz
kalınan
durumlar
için sınır
değer olarak
1,0 W/m2
(19,4
V/m), 4
saatin üstü
için 0,1
W/m2
(6,1 V/m)
olarak
belirlemiştir.
Ayrıca,
İtalya’da
yerel
yönetimlere
bu sınır
değerleri
düşürme
yetkisi de
verilmiştir
[2].
Rusya'da
sınır
değerler:
900 MHz’te
0,024
W/m2
(3,0
V/m)'dir
[10].
Çin'de
sınır
değerler:
900 MHz'te
0,066
W/m2
(5,0
V/m)'dir
[10].
Telekomünikasyon
Kurumu
tarafından
12.7.2001
tarihli
resmi
gazatede
yayınlanan “10
KHz-60 GHz
frekans
Bandında
Çalışan
Sabit
Telekomünikasyon
Cihazlarından
Kaynaklanan
Elektromanyetik
Alan Şiddeti
Limit
Değerlerinin
Belirlenmesi,
Ölçüm
yöntemleri
ve
Denetlenmesi
Hakkında
Yönetmelik”
ile
Türkiye’de
geçerli olan
sınır
değerleri
belirlenmiştir.
Bu
yönetmelikte
yer alan
sınır
değerlerin
belirlenmesinde
ICNIRP
Kılavuzu’nda
yer alan
sınır
değerler
esas olarak
alınmış
olup, buna
ek olarak
her baz
istasyonu
için ayrıca
sınırlama
getirilmiştir.
Buna göre
tek bir
cihaz için
400-2000 MHz
frekans
bandında
genel yaşam
alanları
için
Telekomünikasyon
Kurumu’nun
yönetmeliğinde
yer alan
sınır
değerler,
elektrik
alan şiddeti
için 0,341f1/2
V/m (f
=
frekans
(MHz)),
manyetik
alan şiddeti
için 0,0009f1/2
A/m ve güç
yoğunluğu
için f/3200
W/m2
ifadeleriyle
verilmiştir.
Verilen
sınır
değerler
altı
dakikalık
ölçüm
sonucunda
elde
edilecek
ortalama
değerler
içindir. Bu
ifadeler
kullanılarak
Türkiye’de
900 MHz ve
1800 MHz’de
kontrolsüz
etkilenme
için
uyulması
gereken
sınır
değerler
Tablo 2’te
verilmiştir
Frekans |
900 MHz |
1800 MHz |
|
Tek bir cihaz için sınır Değer |
Ortamın toplam sınır değeri |
Tek bir cihaz için sınır Değer |
Ortamın toplam sınır değeri |
Elektrik Alan Şiddeti |
10,23 V/m |
41,25 V/m |
14,47 V/m |
58,34 V/m |
Manyetik Alan Şiddeti |
0,027 A/m |
0,111 A/m |
0,038 A/m |
0,157 A/m |
Güç Yoğunluğu |
0.28 W/m2 |
4,5 W/m2 |
0.56 W/m2 |
9,0 W/m2 |
Tablo
2.
Türkiye’de
kontrolsüz
etkilenme
için
sınır
değerler
3. Mesleği
nedeniyle
elektromanyetik
enerjinin
etkisinde
kalanlar
(kontrollü
etkilenme)
ve istemleri
ya da
kontrolleri
dışında
etkilenenler
için
(kontrolsüz
etkilenme –
genel yaşam
alanları)
aynı sınır
değerler mi
uygulanmaktadır?
Bu sınır
değerler
nasıl
oluşturulmuştur?
Bilimsel
çalışmalar
sonucunda
insan vücut
sıcaklığını
1_C
arttırabilecek
alt değerler
belirlenmiş,
mesleği
gereği bu
tür
radyasyonun
etkisinde
kalanlar
için bu
değerlerin
güç
yoğunluğu
cinsinden
1/10’unun,
genel insan
yaşam
alanları
için ise 5
kat daha ek
koruma
faktörü
eklenerek
1/50’sinin
sınır
değerler
olarak
alınması
kabul
edilmiştir,
.Kontrollü
ve
kontrolsüz
etkilenme
için sınır
değerler
belirlenirken
mesleği
gereği
elektromanyetik
enerjinin
etkisinde
kalanların
konu ile
ilgili
olarak
bilgilendirilmiş
ve gerekli
önlemleri
almış
olabilecekleri
varsayımı
yapılmış ve
genel yaşam
alanlarında
insanların
kendi bilgi
ve
kontrolleri
dışındaki
etkilenmeleri
düşünülerek
kontrolsüz
alanlar için
sınır
değerlere ek
olarak 5 kat
koruma
faktörü
eklenmiştir.
GSM900 ve
DCS1800
sistemleri
için
kontrollü
etkilenme
için sınır
değerler
Tablo 3’de
verilmiştir.
900
MHz
için
sınır
değerler |
ICNIRP |
IEEE/FCC |
Elektrik
Alan
Şiddeti |
90,0
V/m |
- |
Manyetik
Alan
Şiddeti |
0,24
A/m |
- |
Güç
Yoğunluğu |
22,5
W/m2 |
30,0
W/m2 |
1800
MHz
için
sınır
değerler |
ICNIRP |
IEEE/FCC |
Elektrik
Alan
Şiddeti |
127,28
V/m |
- |
Manyetik
Alan
Şiddeti |
0,34
A/m |
- |
Güç
Yoğunluğu |
45,0
W/m2 |
50,0
W/m2 |
Tablo 3.
Kontrollü
etkilenme
için sınır
değerler
Bu
konuda
Türkiye’de
oluşmuş
standartlar
var mıdır?
Belirlenmiş
sınır
değerler
mevcut
mudur?
Türk
Standartları
Enstitüsü,
Nisan
1996’da TS
ENV 501666-2
Sayı ve
“İnsanların
Elektromanyetik
Alanlara
Maruz
Kalması –
Yüksek
Frekanslar
(10 kHz- 300
GHz)” 10
başlıklı bir
standart
yayımlamıştır.
Ayrıca TC
Çevre
Bakanlığı’nın
11 Mayıs
2000 tarihli
genelgesi
bulunmaktadır.
Son olarak,
Telekomünikasyon
Kurumu
tarafından
12.7.2001
tarihli
resmi
gazatede
yayınlanan “10
KHz-60 GHz
Frekans
Bandında
Çalışan
Sabit
Telekomünikasyon
Cihazlarından
Kaynaklanan
Elektromanyetik
Alan Şiddeti
Limit
Değerlerinin
Belirlenmesi,
Ölçüm
yöntemleri
ve
Denetlenmesi
Hakkında
Yönetmelik”
ile
Türkiye’de
geçerli olan
sınır
değerleri
belirlenmiştir..
Bu
yönetmelikte
yer alan
sınır
değerlerin
belirlenmesinde
ICNIRP
Kılavuzu’nda
yer alan
sınır
değerler
esas olarak
alınmış
olup, buna
ek olarak
her baz
istasyonu
için ayrıca
sınırlama
getirilmiştir.
Buna göre
tek bir
cihaz için
400-2000 MHz
frekans
bandında
genel yaşam
alanları
için
Telekomünikasyon
Kurumu’nun
yönetmeliğinde
yer alan
sınır
değerler,
elektrik
alan şiddeti
için 0,341f1/2
V/m (f
=
frekans
(MHz)),
manyetik
alan şiddeti
için 0,0009f1/2
A/m ve güç
yoğunluğu
için f/800
W/m2
ifadeleriyle
verilmiştir.
Verilen
sınır
değerler
altı
dakikalık
ölçüm
sonucunda
elde
edilecek
ortalama
değerler
içindir. Bu
ifadeler
kullanılarak
Türkiye’de 900 MHz ve 1800 MHz’de uyulması gereken sınır değerler
Tablo 2’te
verilmiştir.